Prikaz romana „Kirka“ – Uzbudljiva demitologizacija

Kirka je grčko mitološko biće sa izrazitim čarobnjačkim moćima koja je u književnosti najpoznatija po Homerovoj obradi u „Odiseji“, u kojoj naslovni junak provodi godinu dana na njenom ostrvu. To što je američka spisateljica Madlin Miler odabrala ovakvu glavnu junakinju, nije čudno s obzirom na naslov i sadržaj njenog prvog romana, svetskog hita „Ahilov pev“.

Duž dvadeset sedam poglavlja, autorka nam prepričava Kirkin život od njenog rođenja, kako su je majka i otac, Perseida i Helije, odbacili jer se nije uklapala u božanske standarde lepote – takođe, za razliku od njih nije imala vrhunske moći – a Zevs izgnao na ostrvo Eeju… Međutim, za glavnu junakinju sve se još više menja kada se zaljubi u običnog smrtnika Glauka koji je odbija zbog druge, morskog čudovišta Scile. Tim povodom, čitalac dobija priliku da upozna izrazito osvetoljubivu Kirku, koja je međutim prikazana znatno više kao ljudsko nego kao mitološko biće. Zaista, iako je posredi veštica, kod nje više pleni to što je uspela da dostigne snagu iako je rano odbačena, prezrena i prognana. Tačnije, sve to možda i najviše pleni kod načina na koji je Madlin Miler prikazala Kirku: kao složenu glavnu junakinju čije vrline joj služe da prebrodi prepreke a mane da načini krupne greške ali joj to i ne smeta da iz njih uči. Autorka usporava radnju radi prodiranja u dubinu svoje glavne junakinje i prenošenja njenih refleksija, čime njena mitološka pozadina smišljeno bledi pred ljudskom. Ovo je od svih skliskih zadataka koje je Madlin Miler uzela na sebe pišući ovakvu knjigu bio možda i najnezahvalniji. Naročito utoliko što u romanu mesto dobijaju mnogi likovi iz grčke mitologije. Štaviše, Homerova epizoda o Odiseju i Kirki dobila je svojevrsnu dopunu u romanu koji je po njoj nazvan.

Iako je posredi štivo koje je od starta usmereno i prema ljubiteljima uzbudljive žanrovske proze, i ka poklonicima mitologije, Miler je od prve stranice skrupulozno vodila računa da se otme primamljivo bogatoj građi, u smislu da iz nje probere samo ono što joj je potrebno da dopuni radnju, likove i ambijent. U tom smislu je uzoran njen postupak prema likovima Telegona i Telemaha, koji su upravo zahvaljujući autorskom redukovanju građe, verovatno najplastični sporedni likovi romana. Sličan epitet može da važi za ukupan prikaz ambijenta, zaokružen punokrvnim opisima prirode, gotovo uvek u isti mah na tragu svakidašnjice i sa nešto mistike. Sračunatom demitologizivanju doprinosi i rizična ali dosledno i ubedljivo sprovedena odluka autorke da njena glavna junakinja govori iz prvog lica. Zbog svega toga, evolucija Kirke kao lika prikazana je na prirodan način i verodostojno. Na kraju krajeva, naravno da je autorka iskoristila prednosti pravila fikcije da slobodno protumači pojedine segmente mitologije, kako bi agilnije i na zabavniji način vodila pripovedanje.

Kontekstualizovana mitološki i obeležena saspensom, „Kirka“ je originalna epska priča o porodičnim rivalstvima, dvorskim intrigama, ljubavi i gubitku. Međutim, roman može da se čita i kao feministička interpretacija mita ili, u najmanju ruku, kao omaž ženskoj snazi koja je neukrotiva uprkos izrazito muškoj postavci društva.

Autor: Domagoj Petrović