Prikaz knjige: „Vodič kroz srpsko pravoslavlje“

Pouzdano nećemo pogrešiti ako kažemo da je „Srpsko pravoslavlje“ iz pera Slobodana Reljića i Momčila Petroviće jedna od onih knjiga koje bi trebalo da ima svaki pravoslavni dom. I više od toga, kako kaže jedan od njenih autora, u pitanju je knjiga koja može da bude od koristi i za one koji veruju da ne veruju, „jer gde god pogledate oko sebe uočavate neizbrisive hrišćanske tragove“.

U najkraćem, kako je to i definisano na koricama knjige, u pitanju je sažeti „vodič kroz pravoslavni hram, istoriju srpske crkve i osobenosti pravoslavne vere“. Kažemo sažeti, jer je na jednom mestu čitaocu ponuđen zaista veliki broj informacija, praktično svih onih kojima se zokružuju izvori, dogme, doktrina, simbolika, posebnosti i najbitniji elementi običajne prakse srpskog pravoslavlja. Obuhvat, dakle, nije mali, pa su autori rešili da na koncizan, jasan i pregledan način kroz 15 poglavlja izlože osnovne postavke prvoslavne vere, sve do opisa hramova i obreda u njima. Sve to upotpunjuje i pedesetak kolornih fotografija, zahvaljujući čemu knjiga prerasta u malu monografiju, pri čemu su ilustracije najbrojnije u poglavlju o osvećenim mestima i priboru za bogosluženje, što je veoma korisno jer će relativno mali broj potencijalnih čitalaca unapred znati, recimo, šta je to i kako izgleda analoj, diskos ili nalonj…

U odnosu na prvo, koje se pred čitaocima pojavilo pre tri decenije, novo izdanje „Srpskog pravoslavlja“ dopunjeno je spiskom svih Srba koji se poštuju i slave u Srpskoj pravoslavnoj crkvi (od Gavrila Lesnovskog s kraja 10. veka, do monaha Haritona Lukića koji je stradao za vreme rata na Kosovu i Metohiji 1999. i koji je kao Prepodobni novomučenik pribrojan Saboru Svetih 16. maja 2016. godine, u manastiru Svetog Jovana Krstitelja u Ljuljacima i za datum njegovog spomena određen je 11. oktobar). Novo izdanje je dopunjeno i poglavljem o slavljenju krsnih slava i proširenim pregledom istorije Srpske pravoslavne crkve, jer je knjigu svakako trebalo vremenski zaokružitiiti zbivanjima u proteklih 30 godina i informacijama o administrativnoj podeli episkopija SPC u svetu.

Knjigu, inače, otvara poglavlje o hrišćanstvu, sa pregledom pravoslavnih crkava, patrijaršija i arhiepiskopija u pravoslavnom svetu, izvorima i osobenostima pravoslavne vere. Slede poglavlje o osvećenim mestima za bogosluženje (hram i njegova unutrašnjost, crkveni pribor – utvari, kapela, zvonik, groblje, kao i znaci i radnje pri molitvi), kao i o opštim i posebnim bogosluženjima – svetim tajnama (mnogi vernici će se pohvaliti da su kršteni, a neće umeti da vam objasne šta to uopšte znači – primetio je jedan od autora) i svetim molitvoslovljima (među kojima su i blagosiljanja, osvećenja, zadušnice…).

Posebna poglavlja posvećena su ikonama, moštima i relikvijama, bogoslužbenim licima i monaštvu. Pobrojani su i ukratko predstavljeni najvažniji praznici, kao i post i slave – od porekla ovog običaja do slavljenja u modernim uslovima. Najzad, knjigu zaokružuje vrlo pregledno poglavlje o Srpskoj pravoslavnoj crkvi kroz istoriju, sa spiskom srpskih arhiepsikopa i patrijarha.

Sve to knjigu čini zaista celovitim izvorom najbitnijih informacija o srpskom pravoslavlju, koje svakako zaslužuju da ih imamo nadohvat ruke.

Autor: Slavoljub Marković
Izvor: rtk.rs