Prikaz knjige „Klasični svet u malim zalogajima“ Marka Danijelsa

Da je antički svet u gotovo sačuvanoj celovitosti ugrađen u temelje savremenih civilizacija, pretpostavljamo da nije sporno. Da vrlo retko svakodnevica zapaža šta smo sve od antike nasledili, takođe nam se čini kao tačna tvrdnja. Iz najstarijeg živog jezika u Evropi, grčkog, stotine reči prešle su u gotovo identičnom obliku u druge jezike, zatim nauka, filozofija, umetnost, arhitektura, elementi rimskog prava preneti preko vizantijske civilizacije u savremene zakone... Nabrajanje bi moglo biti veoma dugačko, sve do filozofije poznih stoika koja u poslednje vreme stiče novu, osavremenjenu verziju i primenljivost pred svakodnevnim životnim iskušenjima.

Gde u tom obilju početi i kako čitaocu približiti uvodna saznanja o antičkom svetu, zapitao se istoričar Mark Danijels i sastavio hrestomatiju kratkih tekstova o religiji, umetnosti, nauci i istoriji grčkog i rimskog sveta. Uvodni deo posvećen je panteonu grčkih bogova koji su, promenivši imena, kasnije postali rimski, ali njihova antropomorfnost i posedovanje većine ljudskih osobina i još više mana pretočena u mitove, ostala je hiljadama godina inspiracija umetnosti, kao i deo brojnih hrišćanskih predanja.

Čak i dobro upućeni u materiju pronaći će u ovoj knjizi nešto što nisu znali, ili se podsetiti zaboravljenog gimnazijskog gradiva. Za one koji tek počinju ozbiljnije obrazovanje, tekstovi su dragoceni jer bude radoznalost za novim i širim informacijama, za čitanjem Homerovih epova ili odlomaka iz grčkih tragedija, zapisima Marka Aurelija ili nekim od Ovidijevih stihova koji su iznedrili potonje pisce svih žanrova, a najviše dramskih dela i evropsko pozorište kakvo danas poznajemo. Tako Romea i Julije ne bi bilo bez priče o Piramu i Tizbi, genijalnog „Uliksa“ i Kazancakisovih dela bez „Odiseje“...

U jednom od svojih poznatijih eseja, Josif Brodski je zabeležio da „antika za nas postoji, mi za nju ne“. Naravno, drevni Grci nisu mogli videti budućnost, ali šire značenje ove rečenice je da se ceo bogati antički svet, ne samo dostignuća već i istorije ratova, osvajanja, surovosti robovlasništva, odnosa prema ženama... kroz obrazovanje i poznavanje tog doba svesno ali i nesvesno ugradio u savremenog čoveka. Zbog toga prepoznajemo antičke statue kao da ih imamo u kući ili citiramo latinske izreke kao neprolazne mudrosti ali i dokaze sopstvene erudicije.

Na putu ka znanju i obrazovanju u pravom smislu reči ovakvi uvodnici su neophodni, čitljivi i pristupačni širokom krugu čitalaca, od ambicioznijih do onih koje će iznenaditi podatak da smo čak i giros i picu nasledili iz antičkog doba.

Autor: Aleksandra Đuričić, književnica i književna kritičarka
Izvor: Nedeljnik